SEFA KILIC - ATASÖZLERİ

ÇERKES ATASÖZLERİ

<* PSELIHO ZİMI'E PŞAŞER KAŞEN VUMIŞ
* (Pseliho olmayan kızı kaşen yapma)
*PSER ZEHOAPSERER DAKHE
(Canın çektiği güzeldir.)
*WIZİDCASEM YİPSE WUFEĞADE
(Seni seven canına eş tutar.)
*WUZEPLIRER KAĞANİ,KIWOPLIRER KAŞEN
(Sevdiğinle değil seni sevenle evlen.)
*Ş'U ZERELEĞUKHER,ZI SADJANEM ZEDEFE
(Gönüller bir olunca samanlık seyran olur.)
*Ş'ULEĞUNIER Ş'UĞEP,WUŞÖĞUSE YEMĞAZ
(Aslolan sevmek değil sevgiyi karşılıksız bırakmamaktır.)
*Ş'ULEĞUNIEM TEKONIĞE WÖGESİ
(Sevginin gücü mutlaka galip gelir.)
*Ş'ULEĞUNIER MAŞÖP,ZEKHANEME ŞÖĞEKOSEJIREP
(Sevgi ateş değil ki tutuşunca söndüresin.)
*Ş'ULEĞUNIĞER RATEKOAHIREP
(Sevgi ulu orta saçılmaz.)
*Ş'ULEĞUNIĞER YAKHEMIĞOAŞ
(Sevgi karışmaz.)
*Ş'U PLEĞUREM,MAŞÖM WUPEHAŞT
(Sevdiysen ateşe girmeyi göze alırsın.)
*Ş'U PLEĞURER WİŞHAĞUSEME KİNIR ZEKHAPŞEREP
(Sevdiğinle evlenirsen zorluklara katlanırsın.)
*BLAĞE TEREZE WİEHER NASIPIĞ
(Dürüst akraba nasiptendir.)
*CEGOR WUCICE YAWUBLE,WUCICE YAWUKHI
(Düğün vick ile başlar, vick ile biter.)
*ŞÜZ YİTSAURER TLAPE
(Namı yayılan hanım kendini ağırdan satar.)
*BINER EŞ'U
(Çocuk tatlıdır.)
*BINER NIM YİFAŞ
(Çocuk annenin kostümüdür.)
*BINER NASIPIĞEŞ'U
(Aile büyük nimettir.)
*ZİOF ZİŞÖMIBERE,ZİBIN ZİŞ'ÖMIDAKHERE SI'EP
(İşini çok görmeyen ve ailesini iyi görmeyen yoktur.)
*K'OR LEPKI PHUR NEMIDCENE YAY
(Erkek evlat soyundur. Kız ise başkalarının.)
*MALHOŞ'U ZIĞOTIĞEM, KO YİĞOTIĞ
(İyi damat bulan oğul bulmuştur..)
*YANE YEPLİ,YİPHU KAŞE
(Anasına bak kızını al.)
*ŞÜZIŞ'U YİTL NEGUŞÖPLI
(İyi kadını eşi güler yüzlüdür.)
*ŞÜZIŞ'ÖR EPEÇEANE ŞIDCEREP
(İyi kadın gafil avlanmaz.)
*YİKO Ş'ÖMÜTLO YİTL ŞÖMÜDAKHÖ ŞÜZ Şİ'EP
(Oğlunu yiğit kocasını yakışıklı bulmayan kadın yoktur.) *ŞÜZIŞ'U ZİEM HAYR YİWUNE YİL
(İyi kadını olanın evinde bereket vardır.)
*ŞÜZ DEĞOR WUNAĞOM YİLAPS
(İyi kadın ailenin temelidir.)
*NASIPER ŞÜZIM KIDAÇE
(Kısmet kadının yanı sıra koşar.)
*PHUR ZEREBGAS ,NİSER ZAREĞAS
(Kızın yetişebildiğin gelininse alıştığındır.)
*PHUR EM WİNISE EÇÜ'U
(Kızın else gelinin el üstü.)
*ŞÜZ WILIHUME BLAĞEM DILUH
(Kadın ararsan yakınında ara.)
*WUNER ZIĞEWUNERİ,BLAĞER ZIĞEBLAGERİ ŞÜZERA
(Evi ev yapanda yakınları ağırlayanda kadındır.)

Çeşitli konular hakkında Adige atasözleri :

Tarih,yurt,savaş :
İki ecel olmadığına göre,tek ölüme yiğitlik kat.
Fare bile kendi yuvasında yiğittir.
Düşmana canını versen de sırrını verme.
Orduda yabancı yoktur.
Savaşın ve davanın oyunu olmaz.
Baba toprağını güzelleştir,annenle güzel konuş.
İyi savaş ve iyi dava yoktur.
Savaşta ödünç kama verilmez.
Yaban elde yaşmaktansa yurdunda ölmek yeğdir.
El yurdunda edindiğin bir hafta,emanet gelenek üç gün gider.
Vatanı olmayana her yer soğuk gelir.
Yiğide silah itaatkardır.
Silah çekip gelenden değil,gizli yaklaşandan kork.
Silaha çok davrananın kanı çabuk akar.
Bir korkak tüm orduyu yokeder.
Gerekmedikçe kılıç çıkartma,çıkarttığında gereğini yapmadan kınına koyma.
Yurdun güçlüyse cesursun.
Doğum da ölüm de bir gündür.
Ahlaksızla birlikte yaşayacağına yiğitle ölüme git.

Gelenek,terbiye,insanlık:
Adige'nin misafiri emniyettedir.
Adige'nin en garibi de misafirperverdir.
Aklı olan deliye bile danışır.
Kötülük yapmışsan iyilik bekleme.
Kötü eteğinden tutsa kes yoluna devam et.
Eski düşmanı akraba eski akrabayı düşman edinme.
Dağda korkak,evde kabadayı davranma.
Yakınını küçümseyen küçümsenecek duruma düşer.
İmkansızı ümit etmek kendini aldatmaktır.
Güzel söylemeyen seni aldatmaz.
Bir yalan yüz doğruyu paslandırır.
Erkek sözünden dönmez.
Erkek yaptığını anlatmaz.
Yiğitlik paylaşılmayan mirastır.
Elçi öldürülmez.
Yaşlı çağırılmaz,ardından gidilir.
Yaptığın iyiliği başa kakma.
Kendini methetme,iyiysen başkaları görür.
Misafirin genci olmaz. Kuyruğunun geçmeyeceği yere kafanı sokma.
Ölüye sitem edilmez.

Güler yüz, cemiyet te davranış,ikili ilişkiler:
Akıllının düşmanı çoktur.
Aklı kısa olanın dili uzun olur.
Tekdir ile uslanmayan en kötü insandır.
sükunetin azığı akıldır.
Şakalaşmayı bilmeyen yumruk ile vururmuş.
Çok gülmek deliliğe işarettir.
Kendi işini göremeyen el işine koşarmış.
Farkedilmeyen kalkar ıslık çalarmış.
Tertipsiz kadının ömrü pazarda geçermiş.
Samimiyetin azığı gerçektir.
İt otun üzerine yatmış;kendisi yemez,başkasına yedirmez.
Genç koşarken yaşlının dizleri ağrırmış.
Tembelin bahanesi çok olur.
Aracı çok olunca korkak arslan kesilirmiş.

Aile,akrabalık,arkadaşlık:
Anne göz,baba soy'dur.
Anne göz gibi hassas, baba ceviz gibi serttir.
Teyze anne yarısı,amca baba yarısıdır.
Komşu ayna gibidir.
İyi komşu iyi kardeş dengidir.
Kaynananın kuralları gelinin işidir.
Anneye bak,kızını al.
Kötü oğul babaya ayıp getirir.
Oğlu yalancı annenin sevinci eksik olmazmış.
Akrabanın damı görünüyorsa uğramadan geçme.
Gelinine gücenirsen kızını azarla.
Annen ve gözlerin zayıf anını kollamaz.
Arkadaş kötü günde yanında olandır.
Büyüğü olmayan evde feryat eksik olmaz.
Komşunu yerme,yeni akrabanı övme.
Gelmek misafirin,gitmek evsahibinin insiyatifindedir.
Tüm kardeşler bir anadan doğmaz.
Gülümseyen herkes dost değildir.
Sığırları zayıf,köpekleri besili ise o iyi ailedir.
Gönüle güzel gelen göze güzel görünür.

Dünyaya bakış,algılayış :
Horoz ötmese de gün doğmaya devam eder.
Eceli olmayan yoktur.
Ecel koynunuzdadır.
Akıl mülktür.
Aklı olmayanın hiç bir şeyi yoktur.
Aklın anası düşüncedir.
Annenin iyiliği kızın elbisesidir.
Para kum,yaşam kuş gibidir.
Düşecek adamı bir çöp bile tökezletir.
Kötülük görmeyen iyiliğin değerini bilmez.
Mülk kırağı gibidir.
Zorlukla karşılaşmayan rahatın değerini bilmez.
Sıkıntısı olmayanın düşü güzel olur.
Yürekte olmayan ağızdan çıkmaz.
Kimse dünyaya doyarak ölmemiştir.
Yaşam sıra ile. Dil aklın elçisidir.
İyi geçmişi olmayanın iyi geleceği olmaz.
İplik iğnenin yolunu izler.
Korku olmayan yerde utanç olmaz.
Su yolunu bulur.
Haklıysan güçlüsün.
Düşeceğini bilsen altına keçe serersin.
Üç kez işiteceğine bir kez gör.

Çalışma ve sıkıntılar :
Akıl sahibinin işi üç gün,akılsızın günü üç gün sürer.
Arı sokmayan balın değerini bilmez.
Tembel çiftçinin öküzü sabanda bile yayılır.
Öküzünü sev,atınla kavga et.
Yazın istirahat günü kışın erzağıdır.
Yazın kağnı göölgesi bile ev sayılır.
Yazın saklamadığını kışın arama.
Yazın kızak yap,kışın araba.
Tavuk bile eşelenir.
Sığırın sütü dilinin ucundadır.
Gezenin ayakkabısı eskimez.
Ağzı çok laf edenin eli az iş görür.
İzleyen yapandan ustadır.
Kolay kazanılan kolay kaybedilir.
Bozmak ne kadar kolaysa yapmak o kadar zordur.
Aceminin işi eksilmez.
Erkeğin en biçaresi on işe yeter.
Dikiş bilmeyenin ipliği uzun olur.
Nasip sabah dağıtılır.
Usta marangoz ormanla akrabadır.
Kırağıya basmayan kişi kısmetini kaybetmiştir.
Emeğin geçmeyen şey haramdır.
Gençlikte hazırlamadığını yaşlılıkta arama.
Tembel yerinde dönene kadar ay dönüşünü tamamlar.
İnsanın fiyatı işidir.
Toprağa bir verirsen yüz alırsın.
Küçük iş yoktur,küçük erkek vardır.